Η κύρωση από την Ελλάδα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων Αναπηρίες (ΣΗΕΔΑΑ) και του Πρωτοκόλλου της, με τον ν.4074/2012 (ΦΕΚ Α΄ 88/11.04.2012), συνιστούν σημαντικό βήμα στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στη χώρα μας. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε την τελευταία δεκαετία, τα άτομα με αναπηρία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια και να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, γεγονός που απαγορεύει σε όλες τις πλευρές τον εφησυχασμό και την όποια «διεκπεραιωτική» στάση και αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών. Κατά την προγραμματική περίοδο ΕΣΠΑ 2014-2020 υπήρξαν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και ενέργειες που, σύμφωνα με την Ε.Σ.Α.μεΑ., σίγουρα συντέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στον περιορισμό των αστοχιών όσο αφορά την επιλογή προτεινόμενων πράξεων για χρηματοδότηση από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα, τουλάχιστον σε σχέση με προηγούμενες προγραμματικές περιόδους. Ωστόσο, εν απουσία θεσμοθετημένων μηχανισμών πιστοποίησης της προσβασιμότητας των εκροών και των παραδοτέων των πράξεων, τίθεται τουλάχιστον εν αμφιβόλω η ουσιαστική συμμόρφωση αυτών με τις σχετικές απαιτήσεις και ο βαθμός στον οποίο διασφαλίζεται στη πράξη ότι δεν υφίσταται ο οποιοσδήποτε αδικαιολόγητος αποκλεισμός της πρόσβασης σε αυτά και η ίση απόλαυση αυτών από τα άτομα με αναπηρία. Βέβαια, σε τομείς όπου η εθνική νομοθεσία προβλέπει ήδη τη μη διάκριση λόγω αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης και την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία (π.χ. κτιριακές υποδομές, μεταφορές κ.λπ.), το ποσοστό αστοχίας εκτιμάται πολύ χαμηλότερο σε σχέση με άλλους τομείς (π.χ. υπηρεσίες και αγαθά).

Ο «Οδηγός για την αξιολόγηση της εφαρμογής των κριτηρίων της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα έργα των συγχρηματοδοτούμενων Πράξεων», ο οποίος εκπονήθηκε στο πλαίσιο της Πράξης «Συμβουλευτικές Υπηρεσίες για τη διασφάλιση της συμβατότητας των συγχρηματοδοτούμενων Πράξεων με τις απαιτήσεις του Κανονιστικού Πλαισίου των ΕΔΕΤ για την αναπηρία»[1] του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Τεχνική Βοήθεια 2014-2020», απευθύνεται στις Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης, στις Ειδικές Υπηρεσίες Εφαρμογής και στους Ενδιάμεσους Φορείς Διαχείρισης και έχει ως στόχο την ενίσχυση της ικανότητάς τους να προωθούν και να παρακολουθούν την ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις φάσεις υλοποίησης των Πράξεων που αξιοποιούν πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020. Στον Οδηγό περιγράφονται κατευθύνσεις για την εξειδίκευση, παρακολούθηση και αξιολόγηση της «μη διάκρισης λόγω αναπηρίας» και της «προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία»[2] σε δράσεις και εκροές συγχρηματοδοτούμενων Πράξεων, στη βάση των αρχών και των επιταγών της ΣΗΕΔΑΑ.

 Ο Οδηγός παρουσιάζει τεχνικές και αναλυτικές οδηγίες για τον έλεγχο δράσεων και παραδοτέων συγχρηματοδοτούμενων Πράξεων, ώστε να εντοπίζονται περιπτώσεις που παρουσιάζουν στοιχεία διάκρισης ή/και κενά προσβασιμότητας, είτε φυσικής/συμβατικής (π.χ. σε υποδομές, υπηρεσίες και μηχανισμούς) είτε ηλεκτρονικής/ψηφιακής (π.χ. σε ιστοσελίδες, εφαρμογές φορητών συσκευών, λογισμικά, ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εξοπλισμούς). Η χρήση του Οδηγού στην πράξη είναι πάνω από όλα ουσιαστική καθότι πλέον «δεν έχουμε την πολυτέλεια να χρηματοδοτούμε νέα εμπόδια προσβασιμότητας»[3] και «κανείς δεν πρέπει να μείνει πίσω»[4], συμπεριλαμβανομένων των συμπολιτών μας με αναπηρία.

[1] Σημείωση: Η εν λόγω Πράξη αποτελεί συνέχεια της Πράξης «Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Υποστήριξης για την Εξειδίκευση της αναπηρίας και της προσβασιμότητας», η οποία υλοποιήθηκε από την Ε.Σ.Α.μεΑ. στο πλαίσιο εφαρμογής του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής» 2007-2013.

[2] Στη λογική των κριτηρίων «Εξασφάλιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία» και «Προαγωγή της ισότητας ανδρών και γυναικών και της μη διάκρισης» ‒βλ. 2^η ομάδα κριτηρίων του «Οδηγού Αξιολόγησης Αιτήσεων Χρηματοδότησης Πράξεων (πλην κρατικών ενισχύσεων) συγχρηματοδοτούμενων από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του στόχου “Επενδύσεις στην Ανάπτυξη και την απασχόληση”».

[3] https://www.edf-feph.org/events-slug/we-cant-afford-to-fund-more-barriers-do-eu-funds-support-accessibility-in-europe-advocacy-event-in-the-european-parliament.

[4] https://www.un.org/uk/desa/leaving-no-one-behind-persons-disabilities-and-sdgs.