Τις προτάσεις της με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών με αναπηρία στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον απέστειλε η ΕΣΑμεΑ στον κ. Ν. Ταγαρά, υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η ΕΣΑμεΑ επισημαίνει ότι στη χώρα μας έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την προώθηση της προσβασιμότητας του κτιριακού αποθέματος της χώρας και των εξωτερικών κοινόχρηστων χώρων, ωστόσο, απέχουμε ακόμη αρκετά από τη διασφάλιση της πλήρους αλυσίδας καθολικής προσβασιμότητας. Μείζον και πλέον σύνθετο πρόβλημα αποτελεί σήμερα η πρόσβαση στα υφιστάμενα κτίρια.
Οι προτάσεις της ΕΣΑμεΑ παρουσιάζονται αναλυτικά στο υπόμνημα που επισυνάπτεται.
Συνοπτικά:
Θεσμικό πλαίσιο προσβασιμότητας
Η χώρα διαθέτει ένα εκ των καλύτερων θεσμικών πλαισίων για την προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος - ωστόσο αρκετά σημεία του χρήζουν βελτίωσης, όπως: η διαφυγή ατόμων με αναπηρία σε έκτακτες περιπτώσεις, η στέγαση μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων σε υφιστάμενα κτίρια με χρήσεις συνάθροισης κοινού ή/και κατοικίας, κ.λπ. Επίσης, υπάρχει τεράστια ανάγκη κωδικοποίησης και απλούστευσης της νομοθεσίας της προσβασιμότητας, τόσο αυτής που παράγει το ΥΠΕΝ όσο και των άλλων Υπουργείων.
Υπάρχει ακόμη ανάγκη επικαιροποίησης των προδιαγραφών και οδηγιών προσβασιμότητας, συμπλήρωσης αυτών και εξειδίκευσής τους ανά κατηγορία χρήσης (π.χ. κτίρια πολιτισμού, αθλητικές εγκαταστάσεις, κτίρια υγείας διαφόρων βαθμίδων, βιβλιοθήκες, θέατρα/κινηματογράφοι κ.λπ.), ανάγκη δημιουργίας προδιαγραφών προσβασιμότητας για το φυσικό περιβάλλον. ανάγκη ελέγχου και διασφάλισης της συμβατότητας Οικοδομικού Κανονισμού και Κτιριοδομικού Κανονισμού, αλλά και αυτών με τη νομοθεσία άλλων Υπουργείων και με το άρθρο 9-«Προσβασιμότητα» της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν.4074/2012) κλπ.
Για την υλοποίηση των παραπάνω προτείνεται η αξιοποίηση της Κεντρικής Επιτροπής Προσβασιμότητας λόγω των παρεμφερών θεσμικών αρμοδιοτήτων της καθώς και η δημιουργία Ομάδων Εργασίας για την υποστήριξή της -όπου απαιτείται- με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και παραδοτέα. Η συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ. και την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας θεωρούνται απαραίτητες.
Παράλληλα, υπάρχει ανάγκη κατάρτισης όλων των στελεχών του υπουργείου και των υπηρεσιών που ασχολούνται με τον σχεδιασμό και την αξιοποίηση του κτιριακού αποθέματος της χώρας σχετικά με τις ισχύουσες προβλέψεις για την προσβασιμότητα και τον τρόπο εφαρμογής τους.
Αξιολόγηση - πιστοποίηση προσβασιμότητας: Μέχρι σήμερα οι προβλέψεις του θεσμικού πλαισίου για την προσβασιμότητα δεν εφαρμόζονται σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό λόγω του γεγονότος ότι ελάχιστες φορές ελέγχεται επί της ουσίας η τήρησή τους. Όποτε μάλιστα αυτό συμβαίνει είναι είτε σε πολύ αρχικό στάδιο (π.χ. στα σχέδια για τη λήψη οικοδομικής άδειας) είτε πολύ αργά, όταν η κατασκευή έχει ήδη ολοκληρωθεί, οπότε ακόμη και εάν επιβληθεί κάποιο διορθωτικό μέτρο αυτό αποτελεί «μπάλωμα», συνήθως μη λειτουργικό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε κανένα από τα στάδια ελέγχου οικοδομικής άδειας δεν περιλαμβάνεται έλεγχος προσβασιμότητας. Επιπρόσθετα, είναι γνωστό ότι οι μηχανικοί και ο τεχνικός κόσμος εν γένει έχουν άγνοια των αναγκών των ατόμων με αναπηρία και των προδιαγραφών προσβασιμότητας. Οι πολυτεχνικές σχολές μέχρι σήμερα δεν περιλαμβάνουν στα βασικά εκπαιδευτικά προγράμματά τους καμία ενότητα για τον καθολικό σχεδιασμό και την προσβασιμότητα.
Κεντρική Επιτροπή Προσβασιμότητας: Η Επιτροπή έχει μετατραπεί αποκλειστικά σε δευτεροβάθμιο όργανο εξέτασης προσφυγών για εξαίρεση από την εφαρμογή των προβλέψεων προσβασιμότητας, ενώ είναι εμφανής η απουσία από τη σύνθεση της Κεντρικής Επιτροπής εκπροσώπου της Διεύθυνσης Αστικών Αναπλάσεων, όταν πλέον έχει θεσμοθετηθεί η μελέτη προσβασιμότητας και για τους εξωτερικούς χώρους. Ταυτόχρονα απουσιάζει εκπρόσωπος της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας.
Επίσης υπάρχει ανάγκη ενημέρωσης της κοινής γνώμης για την ύπαρξη και το ρόλο των Περιφερειακών Επιτροπών Προσβασιμότητας και ανάγκη υποστήριξης της λειτουργίας τους με εργαλεία και οδηγίες για την αντιμετώπιση διαφόρων περιπτώσεων σε πρωτογενές επίπεδο. Συχνά σε αυτές καταφεύγουν πολίτες, αλλά και φορείς, αιτούμενοι τεχνογνωσία και αξιολόγηση λύσεων που προτίθενται να υλοποιήσουν.
Διαβούλευση και συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ.: Βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν.4074/2012) αποτελεί υποχρέωση των κρατών να διαβουλεύονται και συνεργάζονται στενά με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία κατά την ανάπτυξη, υλοποίηση και παρακολούθηση νομοθεσίας, πολιτικών και δράσεων που τα επηρεάζουν. Ως εκ τούτου, είναι απόλυτα αναγκαία η διαρκή θεσμική συνεργασία των υπηρεσιών του υπουργείου με την Ε.Σ.Α.μεΑ. τόσο κατά την νομοπαρασκευαστική διαδικασία -και μάλιστα πριν το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης- όσο και κατά την ανάπτυξη πολιτικών που άπτονται της προσβασιμότητας.
